بیش از نیم قرن از اتفاقی می‌گذرد که نیل آرمسترانگ از آن به عنوان « قدمی بزرگ برای بشریت» نام برد حالا به عصر میکروربات و نانوربات رسیده‌ایم.

اما حالا دوران دستاوردهای فوق کوچک است. ما دورانی را می‌گذرانیم که نوآوری‌های تکنولوژیک به سمت کوچک‌تر شدن می‌روند. البته هنوز هم برج‌های آسمان خراش یا راکت‌های عظیم ضد جاذبه زمین را می‌بینیم که همگان را مبهوت می‌کند اما بسیاری از بزرگ‌ترین پیشرفت‌های بشر، حالا در مقیاسی اتفاق می‌افتند که فراتر از حد تصور کوچک هستند.

مثلا نسل جدید دستگاه‌های دیجیتال- از لپ‌تاپ‌ها گرفته تا گوشی‌های و ساعت‌های هوشمند، همگی در اندازه‌های سانتی متر طراحی می‌شوند. تکنولوژی پردازنده‌ها و تراشه‌ها که دیگر در مقیاس‌های میلی‌متری هستند. و بسیاری از قابلیت‌های جدید دیگری که دستگاه‌های دیجیتال را به سمت کوچک‌تر شدن و قابل حمل‌تر شدن می‌برند.

در دنیای علم نیز تکنولوژی CRISPR/cas9 به محققان این امکان را داده که ژن‌ها را به صورت تکی اصلاح کنند. این تکنولوژی به ریشه کن کردن بیماری‌های مهلک کمک می‌کند.

پردازنده‌هایی که در ابعاد نانومتر هستند به طراحان تراشه‌ها امکان می‌دهند که ترانزیتورهای بیشتری روی مدار این پردازنده‌ها قرار دهند و به همین شیوه در طی 12 الی 18 ماه، قدرت پردازش پردازنده تا دوبرابر افزایش پیدا می‌کند.

در دنیای رباتیک نیز همین گونه است. مثلا ربات‌های شرکت بوستون دینامیکز مانند ربات سگ مانند اسپات یا ربات انسان گونه اطلس، از نوآورترین دستاوردهای این صنعت به شمار می‌روند. اما آیا پیشرفت آنها تنها ظاهری است؟ خیر. پیشرفت‌هایی که این ربات‌ها داشته‌اند در طیف بسیار کوچک‌تری نیز ایجاد شده که چندان ظاهری نیستند.

به عصر ربات‌های میکرو و نانو خوش آمدید

نانو رباتی با ابعاد کسری از 1 میلی متر، که می تواند داخل مایعات شنا کند.طراحی شده توسط محققان Max Planck.

این ربات‌ها در مقیاس میکرو یا حتی نانو هستند به همین دلیل میکروربات و نانوربات نام دارند و  مثل همتایان بزرگ تر خود، جلب توجه نمی‌کنند. اما کارایی زیادی در صنعت انتقال اطلاعات دارند. این ربات‌ها در زمینه‌هایی مانند توسعه اپلیکیشن‌ها، انجام جراحی‌ها در مقیاس‌های میکر و نانو و حتی اکتشاف سیاره‌های دیگر، کاربرد دارند.

نمونه‌های این حوزه نوین رباتیک را تقریبا همه جا می‌بینید. اخیرا، محققان دانشگاه کالیفرنیای جنوبی، نوعی ربات حشره مانند ساخته‌اند که تنها 95 میلی گرم وزن دارد و حتی از یک سکه پنی هم کوچک‌تر است.

در آلمان، مهندسان موسسه  Max Planck که در زمینه سیستم‌های هوشمند فعالیت دارد، نوعی ماشین کوچک قابل هدایت ساخته‌اند. این موسسه، ماشینی ساخته که می‌تواند شکل خودروهایی مانند شورلت اسپارک یا فورد فیستا، را به خود بگیرد. با این تفاوت که اندازه این خودروها تنها 40 تا 50 میکرومتر است. یعنی نصف قطر یک تار موی انسان!!!

این آزمایشگاه در واقع یک سری میکروماشین‌های متحرک تولید کرده که می‌توان آنها را برنامه ریزی کرد  تا شکل مورد نظر را به خود بگیرند. البته این همه چیز نیست.

دکتر متین سیتی، مدیر بخش هوش فیزیکال موسسه  Max Planck، در مصاحبه‌ای اعلام کرد:« تیم ما، میکرو ربات‌های جدید ترکیبی بیو هیبریدی طراحی کرده که در مقیاس‌های فوق کوچک هستند. تا کنون، نمونه‌های مختلفی از شکل گیری برنامه ریزی شده از این ربات‌های چند منظوره را نشان داده‌ایم. این ربات‌های کوچک و منعطف، از حیواناتی مانند عروس دریایی، کرم ابریشم، کرم‌ها، اسپرماتوزوئیدها و لارو سوسک الهام گرفته شده‌اند و با بلوتوث کار می‌کنند.»

Dea Gyu Kim ، پروفسوری است که در موسسه Georgia Tech.  به روی میکرو ربات‌ها کار می‌کند. وی می‌گوید:« ربات‌های سنتی، ساختار پیچیده‌تری دارند و دستورهای مختلف را باید خود به تنهایی انجام دهند. اما با وجود میکرو ربات‌ها‌، انجام فعالیت‌های مختلف، راحت‌تر می‌شود. چون به جای یک ربات، مجموعه‌ای از ربات‌ها هستند که می‌توانند دستورات مختلف را با ارتباط و اتحاد با یکدیگر، به شیوه‌های متنوع انجام دهند.»

موارد استفاده میکرورباتها و نانورباتها چه خواهد بود؟

مکروربات هایی در اندازه های مختلف، در حال جا به جایی سلول هایی در اندازه های مختلف

یکی از بهترین حوزه‌هایی که از این ربات‌ها می‌توان بهره برد، دنیای پزشکی است. این نسل جدید از ربات‌ها می‌توانند به مناطقی از بدن دست پیدا کنند که دسترسی سخت تری دارند. به علاوه برای تشخیص‌ها ودرمان‌های پزشکی نیمه تهاجمی نیز کاربرد خواهند داشت. تیمی که در این زمینه تشکیل داده شده نیز بیشتر به روی انجام پروژه‌های آزمایشی پزشکی متمرکز است مثلا درمان سرطان، آمبولیزاسیون، باز کردن رگ‌ها، نمونه گیری از بافت‌ها و انجام جراحی‌های میکروسرجری.

سل جدید از ربات‌ها می‌توانند به مناطقی از بدن دست پیدا کنند که دسترسی سخت تری دارند.

از میکرو ربات‌ها و نانورباتها در حوزه‌های دیگر نیز می‌توان استفاده کرد مثلا جا به جایی اشیای بزرگ‌‌تر یا میکرو ربات‌هایی که با استفاده از کنترل‌های مغاناطیسی می‌توانند مواد معدنی سنگین را از آب‌های ‌آلوده جدا کنند. شکی نیست که به زودی، موارد استفاده بیشتری نیز برای این تکنولوژی نوین کشف خواهد شد.