چگونگی و دلیل نام گذاری سال ها بر اساس نام حیوانات
این نام گذاری ها سال ها در طول تاریخ دچار تغییرات شده است،تقویم مغولی یا « ختایی – اُیغوری » پس از تجاوز مغولان به خاک ایران متداول شد . یکی از خصوصیات این تقویم آن است که دارای دوره های دوازده ساله حیوانی است ،اما ریشه این نام گذاری ها در فرهنگ بودایی ها می باشد.
دلیل نام گذاری سال ها و چگونگی انتخاب نام حیوانات در افسانه های بودایی آمده است که روزی بودای بزرگ در آغاز سال نو قصد می کند تا تمام حیوانات را به نزد خود فرا بخواند و با آنها در این شادی شریک باشند.
بعداز آن فقط 12 حیوان بودند که به این دعوت نزد بودا رفتند و از آن به بعد بودا دستور می دهد این
حیوانات باید در مقدرات و کائنات انسان و جهان سهیم باشند و هر سال با نام یکی از این حیوانات نام
گذاری شود.
نام سال ها (12 حیوان )
اسامی این حیوانات در تاریخ ایران از حدوده دوره قاجار بصورت منظم در نام گذاری هر سال استفاده شده است.
یک ( سال موش ) دو ( سال گاو ) سه ( سال پلنگ ) چهار( سال خرگوش ) پنج ( سال نهنگ ) شش ( سال مار ) هفت ( سال اسب ) هشت ( سال گوسفند ) نه ( سال میمون ) ده ( سال خروس ) یازده ( سال سگ ) دوازده ( سال خوک )
یکی از شاعران بنام و ارزنده ایرانی (ابونصر فراهی) که متولد شهر فرات افغانستان کنونی بوده در آثاری
از خود، شعری در باب این سال ها و نام گذاری آن بنام حیوان سروده است:
موش و بقر و پلنگ و خرگوش شمار زان چار چو بگذری نهنگ آید و مار
آنگاه به اسب و گوسفند است حساب حمدونه و مرغ و سگ و خوک آخر کار
نحوه نام گذاری سال ها
فرمول نام گذاری سال های خورشیدی بر این اساس است که عدد آن سال را منهای عدد 6 می کنیم و حاصل بر عدد 12 تقسیم می شود.عدد باقی مانده هر آنچه در آمد رقم آخرش می شود عدد آن حیوان که در بالا مشخص کردیم و باقی مانده صفر،آخرین حیوان یعنی خوک را نشان می دهد.