- ویژگی­‌های سده­‌های چهارم تا ششم هجری:           

1- مهم­ترین دوران هم­زمانی ادبیات فارسی و هنر اسلامی؛

2- پدید آمدن آثار بسیار بدیع زبان و ادبیات پارسی همراه با آثار بی­شمار؛

3- توسعه‌­ی ساخت و ساز مسجد در شیوه­‌های ساختمانی جدید (به ویژه شیوه و سبک رازی)؛

4- اوج معماری هم­گام با فلزکاری، سفال­گری، کتیبه­نگاری، کاشی، نقاشی، کتاب­ آرایی و بافت.

- هنر سده­‌های 4 تا 6 هجری، میراث­‌دار سنت­‌های کهن بازمانده در خراسان و فارس است.

- مهم­ترین تحول معماری این دوره:

1- تلفیق کامل ایوان و گنبد             2- تبدیل مساجد شبستانی به ایوانی                3- ساخت بناهای چهارایوانی

4- ساخت ایوان­های پهن و کوتاه       5- قوس­های جناقی یا تیزه‌­دار

- انواع آرامگاه­های سده‌های 4 تا 6 هجری:            

1- برج آرامگاه‌ی با نقشه‌­ی گرد (گنبد کاووس)

2- آرامگاه­‌های قبه‌­ای شکل با نقشه‌­ی چندضلعی (­برج‌­های خرقان) و سلطان سنجر

 3- برج­های چندضلعی و ترکیبی (گنبد سرخ و کبود مراغه)

- مهم­ترین ویژگی‌­های نگارگری سده­های 4 تا 6 هجری:            

1- استفاده از رنگ سرخ در زمینه                                          2- پُر کردن زمینه با نقش اسلیمی

3- پوشش لباس­‌های بدون چین و چروک                     4- شیوه‌­ی انتزاع‌­گرایی برای ترسیم نقوش گیاهی

5- پیکره‌­های کوتاه قامت با صورت­های تمام­‌رخ، دهان تنگ و چشمان مورب و قلم‌­گیری (بازمانده از سنت نقاشي مانوی)

سعید کمالو

منبع: قلم چی